Risk İştahının Belirlenmesi

Genel olarak şirketler risk iştahını (risk limitini) belirlemede zorluk yaşamaktadırlar. Risk iştahı belirlemek demek risk iştahını sayısallaştırmak demektir. Örneğin bir şirket CFaR modeli kullanıyor ise, risk limiti şirket özelinde CFaR limiti belirlenerek oluşturulmalıdır. Risk limitinden anlaşılması gereken, şirketin belirli bir dönem içerisinde kaybetmeye razı olduğu maksimum kayıp olmalıdır.

Risk iştahını belirlemek için şirket, farklı riskten korunma oranları (hedge oranı) sonucu yeniden hesaplanan risk değerlerini karşılaştırılmalı ve bu karşılaştırmaya göre bir risk limiti belirlemelidir. Yukarıdaki tablodaki örnekte farklı hedge oranlarına karşılık gelen maksimum kayıp rakamları görülmektedir.

Örneğin yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere şirket belirli bir periyot için riskini hesaplamış ve toplam risk 30 milyon TL çıkmıştır. Söz konusu kayıp miktarı şirketin kabul edebileceği bir kayıp rakamı değilse, şirket söz konusu riskleri bertaraf etmek için riskten korunma stratejisi uygulamak zorundadır. Hangi oranda hedge yapılmalı sorusunun cevabı, şirket toplamda ne kadar kaybetmeye razı olabilir sorusunun cevabında saklıdır. Eğer şirket 10 milyon TL’den daha fazla para kaybetmek istemiyor ise minimum hedge oranı %60 olmalıdır. Eğer şirket söz konusu riskten dolayı hiç para kaybetmek istemiyor ise %100 oranında hedge yapmak zorunda kalacaktır. Ancak, hedge oranına karar verilirken olası kazançların da göz önüne alınması gerekmektedir. %100 hedge oranına karar verilir ise olası kazanımların tamamından feragat edilmiş olunacağı unutulmamalıdır.

Risk limiti belirlenirken miktarsal büyüklük kadar oransal hedefler de dikkate alınarak risk algılamasında kolaylıklar sağlanabilir. Söz konusu miktar, belirli bir bilanço büyüklüğüne oranlanarak risk tekrar değerlendirilebilir ve bu oran üzerinden tekrar hedef belirlenerek en uygun hedge oranına karar verilebilir. Kredi anlaşmalarında bankalar, şirketlere finansal covenant yaptırımlarında bulunabilmektedir. Bu gibi durumlarda şirketler hedef olarak bankaların kendilerine uyguladıkları finansal covenant sınırlarını gözetebilirler.

Örneğin, faiz oranı riski taşıyan bir şirket faiz oranı ve borç oranlarından birini kullanarak hedge oranını belirleyebilir. Örneğin faiz karşılama oranını ((Anapara+Faiz)/EBITDA) hedef seçen bir şirket bu oran üzerinde risk iştahını ve buna göre uygulayacağı minimum hedge oranını belirleyebilir.

Tablodaki rakamlar gerceği yansıtmamaktadır. Sadece örnek amaçlı verilmiştir.

Örneğin sabit EBITDA altında, faiz karşılama oranı en kötü senaryoya göre 20.33% seviyelerine yükseliyor ve şirketin maksimum katlanabileceği oran 19% ise şirket minimum %40 oranında hedge yapmak zorundadır.

Yukarıda sadece faiz oranı riski ile ilgili bir örnek verilmiştir. Şirket için önemli olan ve risk faktörlerinden etkilenen her oran, risk iştahını belirlemede kullanılabilir. Örneğin hava yolu şirketleri için jet yakıtı fiyatı en önemli risklerden bir tanesidir. Jet yakıtı marjı hava yolu şirketleri açısından sıklıkla kullanılan bir orandır. Jet yakıtı marjı, ton başına jet yakıtı maliyetinin ton başına gelire olan oranı hesaplanarak bulunmaktadır. Dolayısıyla sabit gelir beklentisi altında farklı jet yakıtı fiyatları sonucunda ortaya çıkan söz konusu finansal oran üzerinden risk iştahı sayısallaştırılabilir ve buna göre hedge oranı belirlenerek uygun finansal risk yönetimi stratejileri uygulamaya alınabilir.

Belirtmek gerekir ki, yukarıda anlatılan uygulama hangi risk hesaplama yaklasımı (CFaR, VaR, duyarlılık analizi, vb.) kullanılırsa kullanılsın uygulamaya kolaylıkla alınabilecek bir yaklaşımdır. Burada önemli olan, seçilecek oranın şirketin hedefleri ile uyumlu olması, kolaylıkla hesaplanabilmesi, yorumlanabilmesi ve risk faktörlerini doğru olarak temsil etmesi gerekmektedir.